José Ángel Valente, por Sara Lamas
Poetas con Valente envolve nun azul fulxente versos de Luz Pozo Garza, Antonio Gamoneda, Pere Gimferrer, Claudio Rodríguez Fer, Olga Novo e Tera Blanco de Saracho. Son, segundo di unha nota inicial:
“Tres voces en galego. Tres voces en castelán (unha delas tamén en catalán). Tres mulleres e tres homes dende o canon máis consagrado á revelación máis inédita. Seis idades distintas entre si. Seis persoas nacidas en seis décadas diferentes. Seis poetas unidos pola amizade e / ou pola admiración a José Ángel Valente. Sesenta poemas, publicados ou inéditos, seleccionados polos propios autores co único criterio da súa proximidade a Valente: poemas que lle foron dedicados, poemas que el estimou expresamente ou poemas que conectan dalgún modo coa súa vida ou coa súa obra”.Quen puidera sequera ter a remota intuición dos diálogos sutís que agocharán os versos. Tal desacougo é arrombado pola emoción que prenden algúns poemas. Con caligrafía parva anoto en pequenos papeliños versos, como se transcritos pola miña man fora máis doado, quizais posible, reconstruír o seu camiño e acadar a verdade que alumean e coñecer o descoñecido que pulsan en min. Pisar os chanzos non nos concede o secreto da fábrica da escaleira, a sabedoría das horas e dos traballos do xeómetra artesán; pero os chanzos foron colocados para subir por eles, e baixar, inda que sexa agatuñando.
Pido perdón pola declarada incompetencia da lectora e non pido perdón pola manifesta impertinencia da lectura. Perverto o sentido que os poetas perseguían nos poemas; establezo conexións delirantes, que non sempre sei xustificar, con aqueloutros versos anotados tamén en retallos de papel e gardados entre as páxinas doutros libros de poemas. Tanto me ten o escándalo das cátedras; non vou deixar escapar a incitación a escribir unha cantata distinta e facelo coa liberdade despreocupada que non adoito concederme; non me importa abusar da escusa ofrecida por Valente:
“La palabra poética ha de ser ante todo percibida no en la mediación del sentido, sino en la inmediatez de su repentina aparición. Poema querría decir así lugar de la fulgurante aparición de la palabra”. Tamén Valente:
“La triste premeditación de lo ensayado desustanció lo escrito”.* * *
Luz Pozo Garza
¿Pensas acaso que é ilusorio o deseño
do mar de Brân
seducido de xestas de prata e sortilexio
nesta saga irlandesa que estamos a asumir?
Na mañá –non tan fría– de Dublín do último domingo do pasado mes de outubro, subimos por corredoiras de vizosa lama cara ó bosque de ilesos rododendros na montaña de Howth. E asumimos, tamén, a resposta.
José Ángel Valente
Quería escribir unter den Linden. Escribir las palabras en el mismo lugar al que designan. Igual que los graffiti. Decir ante un simbólico público alemán der Tod ist ein Meister aus Deutschland. Como si yo mismo fuese un campesino de esa tierra. Decirlo con amor y con tristeza. El día dos de noviembre, un día de difuntos, de mil novecientos noventa, ya casi al término del siglo, el aire es tenue aquí y frío y luminoso. Una niña cruza en bicicleta, haciendo largas eses descuidadas, los vestigios del límite aún visibles.
Pronunciar as palabras antes do lugar ao que designan. Pronunciar as palabras no mesmo lugar ao que designan. Pronunciar as palabras despois do lugar ao que designan. As palabras leváronnos a Howth, nas palabras ficamos en Howth e coas palabras regresaremos a Howth. Penso acaso que é ilusorio? Non, non é ilusorio, como non o é o mar de Brân que se nos amosou nos vestixios do límite: na liña do verso e ata a liña do horizonte.
Claudio Rodríguez FerLembro lugares onde nunca estivemos,visito tempos nos que non naceramos,
viaxo contigo ao azul que hai no futuro.
E, mentres, camiño polo linde,embriagado polo licor de ámbar
que o amor me consubstancia
inundándome ata nunca da túa luz.
* * *
Antonio GamonedaHay sequía en la luz y la ceniza lloracomo mi madre. Sin lágrimas.Ha de llover.José Ángel ValenteCONVERGENCIA. La hoja cae sobre la hoja. La lluvia en la extensión total del llanto.* * *
Antonio GamonedaHa de llover jamás y siempre. Condesesperación agraria. Ha de lloverhasta que enloquezcan los metalesy el sílice y las inmensas madres del Barrio de la Sal. Ha de llover ya. ¿Está lloviendo? Sí, está lloviendo. Las madres
son blancas y locas. Vienen a la humedad de San Marcos y a las reliquias de la tortura. Ya Están aquí las madres. Traen fuego y amor las madres. Ya La costumbre penal y la memoria arden. Ya están ardiendo para siempre con esperanza roja, con amor, maternalmente, los juicios sumarísimos. Ha de llover.Claudio Rodríguez Ferchegou o terror en carro de vacasnon se pecharon máisos ollos das nenas pobres do camponin deixaron de ver nuncao sangue do chedeiroescorrendo polo cabezallo,pingando polo eixo,revirando na rodaflamexante e vermellacomo un sol tristemente caídosobre a lama da lombao carro secular e inmóbil,o alarido interminableda cantadeira sobre o eixo,o arrepío dos estadullos en puntacoma se os fungueiros saísen espetadospolas furas das feridas das mulleres mortas,eran a expresión do medoJosé Ángel ValenteTú te has idopor el camino irrevocableque te iba haciendo tu mirada.Dinos si en ella nos tuviste,si en tu sueño nos reconoces,si en el descenso de los ríosque combaten por el mañananuestra verdad te continúa,te somos fieles en la lucha.José Ángel Valente¿No habría que escribir precisamentedespués de Auschwitz o despuésde Hiroshima, si ya fuésemos, diosesde un tiempo roto, en el despuéspara que al fin se torneen nunca y nadie puedahacer morir aún más los muertos?* * *
Pere Gimferrerla pausa entre relámpago y relámpago* * *
Claudio Rodríguez FerHOTELTodo amor ten un espazo.Todo espazo un baleiro.E nós enchémonos de nósBaleirándonos de nós.José Ángel ValenteQuisiera haber estado en los lugares en donde tú estuviste, en todos los lugares donde hay acaso aún o sobrevive un fragmento de ti o de tu mirada. ¿Sería este vacío tuyo lacerante lo que hace de pronto un espacio lugar? ¿Lugar, tu ausencia?
* * *
Olga Novoaínda que saibas que levo a rella do arado incrustada no útero* * *
Olga NovoE podoarrancarme de mintan suavementeque apenas oirías que me marcho.José Ángel ValenteBORRARSE.Sólo en la ausencia de todo signose posa el dios.estar, estarse, irse* * *
Tera Blanco de SarachoHice lo que me pidieron los médicospero lo hice mal.Obedecí todo el tiempopero obedecí mal.Dije lo que había que decirpero lo dije mal.Aprendí lo que había que aprenderpero lo aprendí mal.Comí lo que había que comerpero lo comí maly no me alimentéy no crecícomo se esperaba.Hice lo que estaba bienpero lo hice mal.José Ángel ValenteEsa mujer que lloraba en mi cuarto¿era el recuerdo de un poemao de uno de los días de mi vida?“Hice lo que estaba bien/ pero lo hice mal”. Graffiti inscrito no mesmo lugar ao que designa. Porque as idades son espazos e algunhas idades, lugares cun baleiro baleirándose en nós. E nós preñándonos do baleiro no que fungaban as voces dos non natos.
* * *
Olga Novonon penses que non sei que para poder ladrar
* * *
Tera Blanco de Saracho, Claudio Rodríguez Fer e Antonio Gamoneda.
Ourense, setembro de 2009.
Luz Pozo Garza e Olga Novo.