Algún día

Regreso a Lugo por uns días e asisto atónita á virulenta belixerancia que gastan aqueles que se opoñen, con cativos argumentos, ó proxecto do monumento ás vítimas do franquismo.

Din que os promotores desta iniciativa empregan un símbolo coa intención de cambiar a historia. Esquecen que ningún símbolo ten esa potencia, porque non pode devolver a vida ós asasinados nin reparar o dano causado ós que padeceron represión, cárcere ou exilio. Un monumento non é máis que un recoñecemento á dignidade que, ademais da vida e da liberdade, se lles quixo furtar ás vítimas. Non atopo razón democrática que poida servir para negar ou escatimar ese recoñecemento.

Din que os defensores deste monumento procuran reescribir a historia. Non entendo que razón democrática pode negarse a reescribir o relato propagandístico que a ditadura franquista fixo da historia, baseado na falsificación e no ocultamento. Por non colaborar a manter certas falsificacións, cómpre engadir que nunca o franquismo dedicou un monumento á memoria das súas vítimas. Nunca e en ningures, tampouco en Lugo. Non podía facelo sen negarse a si mesma. A ditadura foi un proxecto totalitario que esixiu o aniquilamento físico de toda oposición e o aniquilamento da súa memoria. A morte e o esquecemento foi unha política deliberada contra a que a razón democrática só pode loitar afirmando a vida e a memoria.

Din que o odio e o rancor moven ós promotores do monumento. Abonda con ler os termos nos que se expresan os que fan esta acusación para descubrir que é precisamente a súa a prosa que destila odio, rancor e violencia, a que recorre ó insulto como argumento. Abonda con coñecer a traxectoria da Asociación para a Dignificación das Vítimas do Fascismo para advertir o seu radical pacifismo, de palabra e obra.

Non podemos borrar a barbarie pretérita, pero si liberar Lugo da actual indignidade. Algún día regresarei á cidade na que se erguerá o monumento ás vítimas do franquismo. Daquela, a marea soñada por un mestre sen ira e que converterá “a memoria das cunetas en pacíficas praias libertarias” estará máis preto.

[Artigo publicado na edición lucense de La Voz de Galicia, 31 de xullo de 2009]

[Imaxe: Deseño realizado por Isaac Díaz Pardo para o monumento en memoria das vítimas do franquismo en Lugo]

Unha bágoa por Alonso

Na xerga xornalística de principios do século XX, as notas necrolóxicas chamábanse tamén bágoas. Aquí esvara unha por Alonso...

*****

Alonso era en realidade o seu primeiro apelido, pero converteuse no nome polo que foi coñecido un dos xornalistas máis veteranos da cidade de Lugo. Creo que estaba orgulloso da súa profesión e da súa carreira, así mo pareceu o día que me deu unha fotocopia dun vello Boletín de La Voz de Galicia na que figuraba unha pequena foto súa coa data de ingreso na empresa: o primeiro de decembro de 1969. Se é posible un orgullo sen vaidade, ese foi o que tamén percibín cando, antes de mandarme a informar sobre a segunda visita de Fidel Castro á terra natal do seu pai, Láncara, me deu copia de dúas crónicas que, anos antes, el firmara con ocasión da viaxe anterior do ditador cubano.

Tiven a inmensa fortuna de facer prácticas durante varios veráns na redacción de La Voz de Galicia en Lugo cando a dirixía Alonso. Lémbroo diante do plano das páxinas do xornal do día seguinte aínda en branco, cando o único certo era a publicidade que ían levar; escribindo os seus textos ou facendo a última revisión dos escritos dos seus redactores; elixindo a fotografía de portada; mantendo unha tranquilidade inconcibible cando todos estabamos abelloados polos nervios ou entrando e saíndo do seu despacho, e volta a entrar e saír, contaxiando a todos a súa excitación, o que, en verdade, podía chegar a ser crispante cando xa estabamos todos dabondo crispados; consumíndose ante a inminencia da hora de peche nun día complicado; interrompendo o traballo da tarde con calquera conto mentres remexía nos petos do pantalón facendo un estrondo metálico cunha chea de moedas, chaves e sabe deus que máis; relatando un sucedido con ollos pícaros e un chisco maliciosos que rían antes que a cara; confirmando por teléfono coa sede do xornal en A Coruña que recibiran as páxinas coa información lucense antes de dar por concluída a xornada.

Alonso chamoume por teléfono o día que fixen o derradeiro exame da licenciatura para ofrecerme un contrato de traballo. Nunca esquecerei a alegría que representou aquela chamada, a euforia desenfreada que nin un Pulitzer creo que poida regalar. Así volvín a traballar con el e cos excelentes xornalistas que dirixía, sen dúbida ningunha, dos mellores que teño coñecido. Todos foron comigo bos e xenerosos, nunha medida imposible de expresar. Todos ensináronme o que a facultade de xornalismo non soubo ensinarme e tamén o que ningunha facultade de xornalismo pode ensinar. Se sei algo do traballo ben feito e do orgullo modesto de ser xornalista é grazas a eles.

Alonso, José Abelardo Alonso Sánchez que ese era o seu nome completo, foi un home e un xornalista bo e xeneroso. Era sobrio e tímido na expresión dos seus afectos diante das persoas que estimaba e hiperbólico e excesivo cando non as tiña enfronte. Acabo de recibir a noticia da súa morte e supoño que esta é unha necrolóxica, a primeira que escribo. Meu querido Alonso non sabe canto me doe que sexa a súa. Eu non sei quen me vai desculpar, coma el fixo noutras ocasións, a falta de experiencia, quen a sobriedade, que non é falta de cariño nin de admiración.

[Publicado na edición lucense de La Voz de Galicia, 2 de maio de 2009]